ژرفای هستی

یک روز به فیزیکدانی گفتم، من در ساختار علم فیزیک رگه‌هایی از متافیزیک می‌بینم، او هم گفت، من در جلوه‌های متافیزیک رگه‌هایی از فیزیک می‌بینم. به او گفتم، استاد، شما در پایین‌ترین سطح ماده چه می‌بینید؟ لبخندی زد و گفت، هیچ. گفتم، این هیچ زیباترین جلوه متافیزیک است. باز پرسیدم، در بالاترین سطح ماده چه می‌بینید؟ آهسته پاسخ داد، «کلیت کوانتومی بی‌انتها با بی‌نهایت کیهان‌های موازی، و جهان‌های تقارنی و بی‌کرانه». گفتم، آیا «هیچ» در کلیت بی‌انتهای کوانتومی می‌گنجد؟ گفت هیچ همان کلیت بی‌انتهای کوانتومی است، چون ذرات بنیادی در کل آن‌قدر پایین می‌روند که عقل انسان جز به هیچ نمی‌رسد و هر دو یکی هستند...